پرورش هوش هیجانی در کودکان

۴ راهکار کاربردی در پرورش هوش هیجانی کودکان

بیشتر والدین از مهارتهای پرورش هوش هیجانی کودکان خود می‌پرسند. آنها به دنبال راهی هستند تا بتوانند کودکان را در شرایطی که آنها دچار تنش‌های احساسی و هیجانی می‌شوند، مدیریت کنند. در این مقاله سعی داریم چهار راهکار پرورش هوش هیجانی در کودک را معرفی نماییم.

مدرس و مولف هوش هیجانی[/محمود امیری نیا]

راهکار اول پرورش هوش هیجانی کودکان

آگاهی نسبت به هیجان‌های کودک

اولین راهکار کاربردی در پرورش هوش هیجانی ( EQ ) کودک، آگاهی نسبت به هیجانهای اوست. سعی کنید نسبت به هیجان‌ها و احساسات کودک خود آگاه شوید. کودکان همیشه به شما نمی‌گویند که در زندگی آنها چه می‌گذرد. برای فهمیدن آن لازم است که یک تصویر بزرگتر در ذهن خود داشته باشیم. اگر کودک شما ناراحت یا عصبانی به نظر می رسد، شاید در مدرسه با یک مشکل بزرگ مواجه شده باشد؟ یا امکان دارد شما یا همسرتان در مورد او یک قضاوت یا پیش قضاوت اشتباه کرده باشید و این مسئله در ذهن او مدام تکرار می‌شود. شما سرنخ‌های چنین فرض‌هایی را می توانید در بازی های جادویی آنها پیدا کنید. مثلاً «گاتمن» دیده بود که دخترش در حال بازی با عروسک خود می گفت: «باربی واقعاً می‌ترسه و تو رو دوست نداره، وقتی تو دیوونه میشی». که او یادش آمد که چند روز پیش عصبانی شده بوده است. به همین دلیل به دخترش گفت: «عزیزم من تو را ترسانده ام اما به این معنی نیست که من تو را دوست ندارم». واکنش ترس کودکان ممکن است به صدای بلند شما، فریاد و یا رفتار غیرقابل پیش‌بینی شما شدت بگیرد. به همین دلیل وقتی سرنخ‌های آن را در بازی های آنها پیدا کردید، نسبت به رفتار خود از آنها عذرخواهی کنید و به آنها قول بدهید که در آینده رفتار بهتری خواهید داشت و یا سعی خواهید کرد که با صدای آرام صحبت کنید و عصبانیت خود را کنترل خواهید کرد.

راهکار دوم پرورش هوش هیجانی کودکان

توجه به هیجان‌های منفی کودک

دومین راهکار کاربردی در پرورش هوش هیجانی ( Emotional Intelligence ) کودک آن است که به هیجان‌های منفی او توجه داشته باشید و به آنها اهمیت دهید. به جای آنکه سعی کنید، هیجان‌های منفی را در کودکان خود سرکوب کنید، می توانید از آنها به عنوان یک فرصت برای برقراری یک رابطه صمیمی با کودکان استفاده کنید. شما باید به هیجان‌های منفی آنها به اندازه هیجان‌های مثبت اهمیت قائل شوید، و آنها را به کودکان خود آموزش دهید. برخی والدین امیدوارند که بتوانند به کودکان خود کمک کنند که با گفتن اینکه مثلاً « گریه نکن، عصبانی نشو، نترس چیزی نیست،…» کودکان آنها ناراحتی کمتری را تحمل کنند، یا در مواقعی که آنها با مرگ روبرو می شوند، مثلاً «مردن یک جوجه که دوستش داشته‌اند»، عباراتی مانند این را به کار می‌برند: «بزرگ میشی یادت میره یا یک جوجه که ارزش گریه کردن رو نداره…». آنچه که با این حرفها، کودکان یاد خواهند گرفت، آن است که احساسات آنها اهمیتی ندارد. به جای آنکه این احساسات را کوچک نشان دهیم، باید به هیجانهای منفی آنها گوش دهیم، حتی اگر بیان آنها موجب اضطراب و ناراحتی شما بشود. مانند اینکه: «تحمل این خیلی سخته، وقتی یک جوجه می میره،… نه؟ ».

**پرورش هوش هیجانی در کودکان نیازمند آگاهی ، بردباری و آموزش هوش هیجانی والدین است.**

راهکار سوم در پرورش هوش هیجانی کودکان

گوش دادن به کودک

سومین راهکار کاربردی در پرورش هوش هیجانی ( EQ ) کودک، گوش دادن به اوست. گوش دادن به کودک به این معنی نیست که بخواهید، مسئله او را برایش حل کنید یا آن را رد کنید و یا در شرایطی که او خلق و خوی بدی دارد، با او شوخی کنید. مثلاً ممکن است کودک شما بگوید: «من احساس بدی دارم وقتی خواهرم فقط با بچه‌های بزرگتر بازی می‌کند به جای آنکه با من بازی کند». این احساس به شما می گوید که او نه تنها احساس طردشدگی می‌کند، بلکه با یک سری احساسات متناقض نیز روبرو شده است که باید نحوه کنار آمدن با آنها را یاد بگیرد. در این صورت باید به او کمک کنیم که کلمات مناسبی را برای بیان هیجان‌های خود بیابد. تا بتواند با برچسب‌گذاری درست احساسات و هیجان‌های خود و پیدا کردن راه حلی برای بیان آنها، هوش هیجانی خود را رشد دهد. مثلاً در شرایطی که او از کوره در رفته است، می توانید به او بگویید که «الان تو احساس خشم می کنی؟ … نه؟» و یا «تو احساس ترس هم می کنی؟» به این شکل می فهمد که احتمالاً در شرایطی ممکن است، او احساس خشم و ترس را باهم تجربه کند و به همین دلیل است که حالت از کوره در رفتن را پیدا می‌کند و نمی‌داند که چه کار باید بکند. این وضعیت در کودکانی که برای اولین بار به پیش دبستانی یا مدرسه می روند نیز به شکل دیگری اتفاق می افتد، مثلاً آنها برای اولین بار هم هیجان زده هستند و هم دچار ترس از جدایی می شوند. هرچند که این هیجان‌ها ضد و نقیض هم هستند و موجب تعارض می‌شوند ولی وقتی کودک در مورد آن صحبت می کند و شما به آنها گوش می‌دهید، می توان راه حلی برای آن پیدا کرد.

راهکار چهارم در پرورش هوش هیجانی کودکان

پیداکردن راه حل

چهارمین راهکار کاربردی در پرورش هوش هیجانی ( EQ ) کودک، کمک و راهنمایی در پیدا کردن راه حل است. همانطور که پیش از این گفتیم، قرار نیست که شما به او راه حل بدهید بلکه باید به او کمک کنید که راه حل ها را بیابد. وقتی که می خواهید به او کمک کنید که راه حل مسئله ای که با آن مواجه شده است را بیابد، لازم است که محدودیت هایی را که او با آن مواجه می شود را به او یادآوری کنید، سپس در پیدا کردن راه حل مناسب او را راهنمایی کنید. مثلاً «من می‌دانم که خواهر کوچک تو، عصبانیت کرده است، اما تو نمی‌توانی او را بزنی. پس حالا به من بگو که چه کار می‌توانی بکنی که عصبانیت تو کمتر شود؟» در این صورت او مجموعه‌ای از کارهایی که می‌تواند انجام دهد را به شما خواهد گفت و البته یکسری راه ‌حل هایی هم شما به او پیشنهاد می‌دهید. مثلاً اینکه: «بهتر است وقتی احساس می کنی که در عصبانیت، دندانهایت به هم فشرده می‌شود، بهتر است یک نفس عمیق بکشی تا از این حالت خارج شوی». اجازه دهید که کودکان حتی اگر لازم است با صدای بلند در مورد این هیجان‌ها صحبت کنند، مثلاً اینکه : «من احساس می‌کنم که دارم دیوانه می‌شوم وقتی….. » کودکان باید یادبگیرند که عصبانی شدن، طبیعی است اما آنها نمی‌توانند به این دلیل به دیگران صدمه بزنند. بهتر است به جای آنکه به آنها بگوییم که عصبانی نشو، باید به آنها اجازه دهیم که در مورد آن صحبت کنند تا به یک راه حل دست یابند. خیلی مهم است که به انتخاب های او احترام بگذاریم و راه حل هایی که او می گوید را سریع رد نکنیم. به او کمک کنیم که از میان انتخاب‌هایی که او می گوید، بهترین انتخاب را داشته باشد.